Foli

Intro

Watch

Watch With Subtitles

Listen And Read With Notes

Audio file

(NOTE: Remember, you can try to right-click on the player to slow down the audio!)

001 Salaam Aleykum! Ne tɔgɔ le ko Coleman Donaldson,
002 n'o ye Adama Jalo ye Farafinna yan.

  • n'o ye X ye = that is X

003 Ɔ, n bɛ Bamakɔ bi. An bɛ Maɲanbugu.

  • Maɲanbugu = a neighborhood in Bamako

004 A! Bi kɔni ɲininkali dɔ b'an bolo. A ɲasinnen bɛ foli le ma.

  • k'à ɲɛsin/ɲasin fɛn ma = to orient sth towards sth

005 Bɛɛ b'a kala ma ko foli bɛ kɛ cogo min na Farafinna,

  • X kala ma = aware of X; in the know about X (Lit. "to the stick of X")

006 ani foli bɛ kɛ cogo min na Faragwɛ la, kelen tɛ.
007 Ɔ, mais an yɛrɛ, an bɛna gɛrɛ Bamakɔkaw la,
008 ka sɔrɔ k'u ɲininka: foli yɛrɛ nafa ye jumɛn ye? An ka taa!
009 Ele bolo - Mm - Foli - Ɔnhɔn.
010 Nafa jumɛn le b'à la Mali la yan?
011 Nafaba de b'à la Mali la, parce que hali n'i tɛmɛtɔ de don,

  • -tɔ = the progressive participle

012 n'i ma foli kɛ mɔgɔ la dɔrɔn,
013 u b'a fɔ, "Nin tɛ mɔgɔ ɲɛnama ye," ko "i ma foli kɛ"
014 A! Foli ka ɲi. Foli ye mɔgɔsɛbɛba de ye.

  • sɛbɛ = serious

015 Nafa min bɛ foli la - Ɔ - Yan nɔ, an ka laada ye foli de ye - Ɔ

  • laada = custom (< Ar.)

016 Foli? - Foli.
017 Foli? Foli- foli nafa ka ɲi kosɛbɛ.
018 Adamadenya taasira fɛ, i ni mɔgɔ ka kɛ kelen ye, o de y'a nafa fɔlɔfɔlɔ ye quoi.

  • adamadenya = "human-ness"
  • taasira = < taa-sira 'go-path'
  • ka kɛ X ye = to be/become X

019 Foli ye fɛn belebeleba de ye. Adamadenya jɔsen fɔlɔfɔlɔ don yan nɔ.

  • jɔsen = pillar (< jɔ-sen 'stand-foot')
  • yan nɔ = Lit. "here in" with being an archaic postposition that has mostly been replaced by la in Bambara

020 Comme silamɛya fana jɔsen fɔlɔfɔlɔ ye seli ye.

  • silamɛya = Islam (cf. silamɛ = Musim)
  • seli = prayer (often, specifically Muslim prayer)

021 I n'à fɔ chrétienya jɔsen fɔlɔfɔlɔ ye seli ye cogo min na.
022 Nafa jumɛn? N'i ye foli kɛ, o kɔrɔ ko i bɛ mɔgɔ bonya quoi.

  • k'à bonya = to respect sb

023 Respect quoi. I bɛ mɔgɔ bonya.
024 N'i ye mɔgɔ fo "Á ni sɔgɔma", "Á ni tile", "Á ni wula", c'est bon quoi!
025 Bamanankan, an yɛrɛ fɛ yan, foli yɛrɛ ye fɛn fɔlɔfɔlɔ ye, min jatelen don.

  • k'à jate = to count sth
  • -len = resultative participle (e.g., "-ed" in English)

026 N'i bɛna don mɔgɔ fɛ, i tɛ girin ka don mɔgɔ fɛ,

  • ka don mɔgɔ fɛ = to approach people; to "enter" a group of people

027 i bɛ don, i b'à fɔ "Á ni sɔgɔma."
028 N'i bɛ tɛmɛ mɔgɔ la, n'i ko à tigi ma ko "Á ni ɲaantuma",

  • ka tɛmɛ = to pass
  • à tigi = "that person"
  • ɲaantuma < ɲɔgɔntuma "together-moment" (often used when greeting at ambiguous times such as on the radio when the broadcast may run at different times). The form ɲaan is part of a common process of the Segu Bambara accent (which you may hear elsewhere). For instance, maa instead of mɔgɔ 'person', etc.

029 "Á ni sɔgɔma" walima "Á ni su" walima "Á ni tile",
030 à bɛ dɔn o la ko karisa ye mɔgɔsɛbɛ ye.

  • karisa = so-and-so

031 Diyagoya, i bɛ foli kɛ. I b'à fɔ "A ni tile" ou "A ni wula."

  • diyagoya = requirement (< diya-goya 'pleasing-displeasing')

032 O ye mɔgɔ ɲɛnama taamaseere fɔlɔ.

  • taamaseere = sign; mark

033 Sɔgɔmada fɛ, n'i wulila, i bɛ mɔgɔ fo, i bɛ bɛɛ fo, o y'an ka laada ye.
034 Ni ne wulila sɔgɔma, ka n seli, n bɛ n fa fo, ka n ba fo, ka n kɔrɔw fo.
035 Fɛn o fɛn, n ka kɔrɔ nin ye, k'u bɛɛ lajɛlen fo yen nɔ.

  • fɛn o fɛn = distributive construction meaning 'each and every thing' (but in this case it refers to people)
  • The use of nin here may have been misfire where he meant to say min (the relative marker) 036 so kɔnɔ yen nɔ, ka sɔrɔ ka bɔ,
    037 ne bɛ taa yɔrɔ min na, n bɛ taga yen nɔ.
    038 Foli yɛrɛ fɔlɔfɔlɔfɔlɔ ye mɔgɔsɛbɛya de ye.
    039 Mɔgɔsɛbɛya taamaseere de ye foli ye.
    040 À ka ɲi. A bɛ mɔgɔsɛbɛya de yira quoi.
  • k'à yira/jira = to show sth

041 I ka mɔgɔsɛbɛya bɛ sɔrɔ à sen fɛ.

  • à sen fɛ = via it (Lit. "it foot chez")

042 An fɛ, foli ye fɛn bɛɛ ye parce que ɔ, c'est-
043 O de b'a to maint- an ka adamadenya- le social là!

  • k'à to = a special verbal construction that can often be translated as "to make it such", etc

044 O de b'a- o de b'à matarafa kosɛbɛ.

  • k'à matarafa = here, "to keep something in tip-top shape"

045 Ɔ, mais à nafa yɛrɛ ye jumɛn ye?
046 Mɔgɔsɛbɛya. - Mɔgɔsɛbɛya - Ɔnhɔn.
047 Aa! Tiɲɛ na, i kunko- i kunko bɛ gɛlɛnya diɲɛ kɔnɔ.

  • kunko = problem; issue (< kun-ko 'head-affair') 048 Hali n'i taara fan wɛrɛ fɛ, i kunko bɛ gɛlɛnya.
  • hali = even 049 N'i bɛ foli kɛ, hali n'i kunko bɛna kɛ: "Aa tiɲɛ na,
  • ka kɛ = to occur 050 karisa ye mɔgɔ ɲɛnama ye". Mɔgɔba bɛ na i kunko la.
  • ka na i kunko la = to come (to the aid) of your problem

051 U b'à fɔ "Aa, tiɲɛ na, nin cɛ nin ka mɔgɔ ɲɛnama- bolofa b'à la".

  • bolofa = Lit. "hand-fill"; here it is used to express the idea of someone being someone reliable or trustworthy

052 I bɛ mɔgɔ fo, à b'à fɔ ko "E! Nin ka ɲi dɛ. Mɔgɔ, à bɛ mɔgɔ fo. À ka ɲi dɛ!"
053 "À bɛ bɔ min? Tuma bɛɛ à bɛ foli kɛ, à bɛ bɔ min?"
054 "N b'à fɛ k'à ka yɔrɔ dɔn. Mɔgɔsɛbɛ don dɛ!"
055 O la, hali n'i kɔngɔ, à b'i la, minnɔgɔ b'i la, "Á ni tile!"

  • minnɔgɔ = < min-nɔgɔ 'drink-desire'

056 "Ne bi ji min" - "Ɛ! E ye mɔgɔsɛbɛba ye. N b'a fɛ ka ji di i ma. À ka ɲi."
057 Voilà - Ani, ele bolo, mun de nana ni o laada ye?
058 Bon, o tun bɛ dɔnnen Farafinna...
059 Farafinna danbe, o ni tubabu tɛ kelen ye kosɛbɛ.

  • danbe = honor

060 Bon, o sababu bɛ sɔrɔ an mɔgɔkɔrɔw fɛ kosɛbɛ quoi.

  • sababu = cause; origin

061 O ye an ka silamɛya. Mali silamɛya de don.
062 À b'a to an bɛ foli yɛrɛ kɛ ka don ɲɔgɔn bolo.

  • ka don ɲɔgɔn bolo = to enter into each other's arms

063 An tɛ fɛn foyi-foyi ɲɔgɔn na.

  • ka foyi-foyi = here, "to do whatever/nothing"
  • ɲɔgɔn na = here, "to each other"

064 An tɛ ɲɔgɔn kɛlɛ. An tɛ foyi. O ye silamɛya. Diinɛko.

  • diinɛ/diina = religion

065 Depuis kɛwale - Mm - Depuis fɔlɔfɔlɔ, Farafinna dɔnnen ni foli ye.

  • kɛwale = the past; time immemorial 066 "Na, an ka dumuni kɛ," nin b'an fɛ.
    067 O tɛ aw fɛ kosɛbɛ parce que aw ye tubabu de ye. Bɛɛ bɛ yɛrɛ ye.
  • Bɛɛ bɛ yɛrɛ ye = "Every one is for themselves"
  • 068 An fɛ, an bɛ ɲɔgɔn fɛ. An bɛ ɲɔgɔn fo sɔgɔma dafɛ.
  • ɲɔgɔn fɛ = together

069 Anw ye kelen (ye). Depuis kɛwale!
070 Depuis Farafinna daminɛ, an bɛ ɲɔgɔn fo.

  • daminɛ = the start (lit. "mouth-grab")

071 À bɛn'aw tin don ɲɔgɔn na. À bɛ aw magɛrɛn ɲɔgɔn na.

  • tin = compassion; affection
  • ka magɛrɛn = to approach

072 Ɔ, donc o kɔrɔ le ko, i yɛrɛ, folikɛcogo...

  • cogo = manner

073 I y'à dege cogo di? Jɔn y'à yira i la?

  • k'à dege = to learn sth

074 Ne wolola k'à sɔrɔ, n fa de ye n dege, n fa ni n ba, olu ye n dege à la.

  • ka wolo = to be born

075 Ɛ! Ka dege cogo di?
076 An- mɔna cɛkɔrɔba kɛrɛ fɛ. Donc an ni cɛkɔrɔba ye baro caman kɛ.

  • ka mɔn = "to ripen", here "to grow up"

077 Ni e nana an fɛ, n fa b'a fɔ ko "Karisa filɛ, i tɛ taa à fo?"
078 A, parce que, n'i y'a ye mɔgɔ bɛ- mɔgɔ bɛ mɔ ni fɛn-
079 à fa n'a ba y'à lamɔ ni foli ni laadamaya ye so kɔnɔ,

  • k'à lamɔ = to make sth ripen; here, "to raise sb"
  • laadamaya = manners (cf. "laada")

080 à bɛ bɔ n'o ye kɛnɛ ma.

  • kɛnɛ ma = outside

081 Bon, kabini ne fitini, ne fa, ne ba, u bɛ ne dege à la.
082 Bon, ne fana kɔrɔbayara, ne adaptera- ne degera à la, ne t'à dabila.

  • ka kɔrɔbaya = to grow up; to grow big/old
  • k'à dabila = to cease sth (Lit. "mouth-put.down")

083 N'i bɔra, i bɛ ka yaala sira- sirada la,
084 n'i ye mɔgɔ ye, i tɛ min dɔn, i b'à kɛ di?
085 Bon, ne b'à fo. Ne b'à fo.
086 Ni n tɛ mɔgɔ dɔn, n b'à fo kɛ!
087 Hali n'i tɛ mɔgɔ dɔn, i bɛ mɔgɔ fo.
088 Bari à bɛ se ka kɛ e- n t'a dɔn foyi, mais ne mako bɛ se à ma,

  • bari = because; given that

089 hali à tɛ mɛɛn, bawo à bɛ sirada la.

  • ka mɛɛn = "to last (in time)" (Fr. durer) 090 À bɛ se ka kɛ yɛrɛ, n taatɔ, n ka moto bɛ tiɲɛ.
  • ka tiɲɛ = to break (down)

091 Ne bɛ se- à bɛ se ka ɲɛ n ma!

  • ka ɲɛ mɔgɔ ma = to help sb

092 An bɛɛ- ne b'à jateminɛ, an bɛɛ ye malien ye - Ɔ?

  • k'à jateminɛ = to calculate sth (< jate-minɛ 'count-grab')

093 Bon, an ka- yan,
094 n'i tɛ mɔgɔ dɔn...e mako bɛ service dɔ la- ko dɔ la k'o ɲininkali kɛ à la,

  • mako/mago = a need

095 n'i m'à fo, i tɛ kuma i fɛ.
096 À b'à fɔ ko, "Karisa, a! Nin bɛ mɔgɔ fo dɛ. I jɔ! N k'a dɛmɛ."

  • I jɔ! = Here, like saying "Hold up!" in English

097 "A! Mun de b'i ka moto la?" Ne b'à fɔ, "Nin bɛ ne ka moto la."

  • Mun bɛ X la? = What's the matter with X?

098 À b'a fɔ, "A, ne bɛ se k'a ɲɛnabɔ." À b'à ɲɛnabɔ. I m'à ye?

  • k'à ɲɛnabɔ = to resolve or sort out sth 099 A, donc, ni mɔgɔ m'i fo, i bɛ dimi o tigi kɔrɔ? - I bɛ dimi!
  • ka dimi mɔgɔ kɔrɔ = to get mad at sb

100 Hali ni mɔgɔ m'i fo, i tɛ dimi à tigi kɔrɔ. I b'à tigi n'a kunko to ɲɔgɔn ye yen.

  • k'à to ɲɔgɔn ye = to leave sb to themselves

101 Ɔ, donc mais, à delila k'i sɔrɔ? - Awɔ, à ye ne sɔrɔ yɛrɛ!

  • ka deli = to have occured in the past; to have had the experience of sth

102 Donc, à m'i sɔrɔ? - À ma n sɔrɔ. - O ye hɛɛrɛ ye.

  • k'à sɔrɔ = to obtain/get sth; here, "to happen to sb"

103 Ni ne dimina, ne b'à fo. O b'à sɔrɔ, à bɛ n kɔnɔ,

  • o b'à sɔrɔ = perhaps; maybe

104 mais ni n b'à fo, à tɛ fosi kɛ quoi.

  • fosi === foyi

105 Ɔ, fɛnkɛ, waati laban, à y'i sɔrɔ, à kɛra cogo di?

  • laban = last

106 À! A ganna n na. Cɛ tɛmɛla ne la, à ma foli kɛ.

  • ka gan mɔgɔ la = to make sb mad (cf. Fr. chauffer qqn)

107 (Ne ko), "Cɛkɔrɔba bɛ tɛmɛ mɔgɔ la, hali à tɛ foli kɛ."
108 O yɔrɔ ye ne ni tɔɔrɔ kosɛbɛ.

  • ni = soul

109 N'i y'à ye sisan, i dimilen don mɔgɔ kɔrɔ,
110 an kana se ɲɔgɔn ma, i b'a foli to yen. Ni dusu fagara, après i b'à fo.

  • ka se ɲɔgɔn ma = Lit. "to arrive at one another"; here, "to get into it with sb"
  • dusu = heart
  • ka faga = to kill 111 O tuma, i ye jumɛn le kɛ? - Ne ma fosi kɛ.
    112 Ni ele dɔgɔ ma i fo, i b'à kɛ di? - Ni dɔgɔnin m'i fo...
  • dɔgo = younger sibling/relative

113 Ni e b'à dɔn i dɔgɔnin de don, mais i maralen don ka tɛmɛ à kan,

  • k'à mara = to keep sth
  • ka tɛmɛ X kan = more than X (a construction used for comparatives)

114 "Dɔgɔ, ça va?"
115 Bon, comme an ka taabolo yɛrɛ la, à ka gɛlɛn...

  • taabolo = way of being; "path of person"

116 ko kɔrɔ ka dɔgɔnin ye, ko i bɛ girin ka dɔgɔnin fo.

  • ka girin = here, "to rush" or "throw oneself into X"

117 I dimilen don tuma min na, n'i y'à fo, á bɛ kɛlɛ! Fura foyi t'à la.

  • fura = medicine

118 Donc, i yafara à ma ou hali bi i ma yafa? - N yafara! - Ayiwa.

  • ka yafa = to forgive

119 A bɛ- ça dépend. Dimi- suguya ka ca o!

  • sugu = kind

120 N'à y'i laminɛ, à ɲɛna. N'à m'i laminɛ, i b'à to yen.

  • k'à laminɛ = to respond to sth/sb

121 N'i ye mɔgɔ ye, n'i m'à fo, à b'à jate mɔgɔlankolon quoi.

  • lankolon = empty; worthless

122 Donc, dɔgɔnin yɛrɛ, à b'à dɔn k'à fɔ ko "Nin ye n kɔrɔmaɲɔgɔn ye."

  • kɔrɔmaɲɔgɔn = "elder peer"

123 Donc, n'an bɛnna, à b'i fo.
124 N'à m'i fo, i b'à jalaki! "Karisa, i ma ne ye wa? I tɛ se ka ne fo?"

  • k'à jalaki = to accuse of wrong doing

125 Donc, à b'a kiiri bɔ à la.

  • kiiri = judgement

126 Non, n'i ye kɔrɔ ye, n'i m'i kɔrɔ fo, i ye maalankolon ye.

  • maa === mɔgɔ 'person' 127 N'i ma mɔgɔ fo, c'est que i ye mɔgɔlankolon le ye. I bɛ jalaki! I bɛ dɔgɔya!
  • k'à dɔgɔya = to belittle sb

128 À kɔrɔ ko- Foli ye diyagoya. Foli kɔni ye diyagoya ye Farafinna yan.
129 Hali n'i b'à fɛ ka ɲininkali kɛ fɔlɔ, n'i- n'i nana an fɛ, n'i ma foli kɛ,
130 an t'i laminɛ, an t'i jaabi n'i y'an ɲininka.

  • k'à jaabi = to respond to sb
  • k'à ɲininka = to ask sb

131 I bɛ tɛmɛ mɔgɔ la, n'i tɛ mɔgɔ fo,
132 u b'à fɔ, "Tiɲɛ na, nin cɛ nin, nin karisa ye mɔgɔlankolon ye".

  • tiɲɛ na = in truth; truly 133 Ani mais sisan, n'i kɔrɔtɔra, ani fo i ka taa ci dɔ ɲɛnabɔ, i b'à kɛ di?
  • ka kɔrɔtɔ = to be in a hurry; to be rushed

134 Ɔ, bon, i b'à fɔ "E! Ne preselen don."

  • ka prese = Fr. presser

135 "Hɛɛrɛ sira? Somɔgɔ bɛ di? Kɔfɛ, an bɛ ɲɔgɔn ta."
136 I bɛ foli kɛ dɔrɔn ka tɛmɛ... n'i preselen don.
137 I mana prese- i mana kɔrɔtɔ cogo o cogo,

  • mana = conditional predicate marker to express "if/when"

138 n'i mɔgɔ y'i fo...quelque chose de vingt secondes comme ça,
139 o tɛ se ka mɔgɔ si ka ci tiɲɛ, ka mɔgɔ repond.

  • ci = errand; mission; task (Fr. "course")

140 Foli- diyagoya le. I prese, i ma prese, foli kɔni ye diyagoya.

  • kɔni = in any case

141 "Salaam aleykum", "I ni ce" kɔni, diyagoya le!
142 Ni mɔgɔ o mɔgɔ sa- à bɛ foli kuntaga lajanya,

  • kuntaga = duration (Lit. "head-go")
  • k'à lajanya = to make sth long

143 i b'à fɔ ko, "A! N preselen don, siɲɛ wɛrɛ, an bɛ bɛn ni kumaw ye."

  • siɲɛ = time; instance
  • wɛrɛ = here, "next"

144 Cɛ, i b'à fɔ à ma ko, "Ça va?"
145 "Nba! Somɔgɔw bɛ di?" O tɛ mɔgɔ ka ci tiɲɛ.
146 Bon, temps tɛ aw bolo yen.
147 Temps tɛ. Aw tɛmɛtɔ don dɔrɔn, "Bonjour! - Bonjour!
148 Bonjour! - Bonjour! - Ça va? - Ça va! - Ça va? - Ça va!" O tɛ an fɛ yan.
149 Ou bien, tuma dɔ la dɔrɔn, i b'à fɔ, "N teri, à bɛ cogo di? Kow ka ɲi?

  • kow = affairs

150 Ou bien kow man ɲi?" Voilà, o dɔrɔn don quoi.
151 Foli nafama, u bɛɛ la, o le ye jumɛn ye?

  • nafa = use; utility; benefit
  • -ma = suffix to turn nouns into adjectives
  • u bɛɛ la = out of all (of them)

152 Foli nafama? Foli nafama... foli bɛɛ ye nafama ye!
153 Foli bɛɛ ye kelen ye o.
154 Foli bɛɛ barika ka bon... i bɛ kan min mɛn, o barika de ka bon kosɛbɛ.

  • barika = (divine) strength/power

155 Comme silamɛw b'a fɔ cogo min na silamɛya, "Salaam aleykum."
156 An fɛ yan nɔ, "Salaam aleykum".
157 À bɛɛ barikama. Hali i bɛ se ka mɔgɔ fo- ni i ye maraka ye,

  • maraka = Soninke ethnic group

158 ou bien n'i ye kan wɛrɛ- i bɛ se ka mɔgɔ fo n'o kan ye.
159 Bon, foli bɛɛ la, parce que i b'à dɔn, an fana, silɛmɛw ka ca yan kosɛbɛ.
160 Parce que "Salaam aleykum," o ye arabufoli de ye.

  • arabu = Arab

161 "Salaam aleykum" kɔni, o ye diyagoya ye.
162 "Salaam aleykum," fɛn bɛɛ- n'i ko "Salaam aleykum" kaban,

  • kaban = already

163 n'i ye bamanan ye, n'i ye fula ye, bɛɛ bɛ "Salaam aleykum" kɔrɔ dɔn.

  • fula = Fula/Fulani ethnic group

164 Bamanankan kɔni, bɛɛ bɛ bamanankan fɔ.
165 "Á ni sɔgɔma" ou bien "Á ni wula" ou bien "Á ni su".
166 Mais n'i tɛ bamanankan mɛn sisan, n'i ko "Á ni sɔgɔma,"
167 à bɛ se ka kɛ i bɔra Mopti ka na. I ye fula ye. I t'à kɔrɔ dɔn.

  • kɔrɔ = meaning

168 Mais "Salaam aleykum" kɔni, o kɔrɔ- bɛɛ b'a kɔrɔ dɔn.
169 "Salaam aleykum," arabufoli. O ye arabufoli ye, bɛɛ b'à kɔrɔ dɔn.
170 N'i kɛra silam- Bɔbɔ, n'i kɛra fula, n'i kɛra Bamanan,

  • Bɔbɔ = Bobo ethnic group

171 bɛɛ bɛ "Salaam aleykum" kɔrɔ dɔn.
172 Bon, foli bɛɛ la barikama kɔni, o ye kira ta ye.

  • kira = the Prophet (Muhammed)

173 "Salaam aleykum rahmatullahi barakatuh."
174 E bɛ o kanw fɔ wa?
175 Ayi dɛ. Ne tɛ o kanw fɔ dɛ. Ne kɔni bɛ bamanankan de fɔ.
176 N tɛ o kan dɔw mɛn dɛ.
177 Dɔgɔnɔkanw b'à la. Fulakan b'à la. Ne tɛ olu mɛn.

  • dɔgɔnɔkan = Dogon language

178 N bɛ bamanankan dɔrɔn de mɛn.
179 I b'à fɔ, "Waleykum assalam rahmatullahi wa barakatuh."
180 Selifoli barika ka bon ni diɲɛ foli bɛɛ ye.

  • selifoli = "prayer-greeting"
  • bon = big; large
  • ni X ye = comparative construction (here used to say "bigger than X")
  • diɲɛ = world

181 "Bonjour" o, "Bonsoir" o, à bɛ tan. O de foli, c'est le premier!
182 Foli... barika bɛ foli bɛɛ la quoi.
183 Foli bɛɛ barika b'à la. Foli bɛɛ kelen quoi.
184 Mɔgɔ bɛ kuma dɔ fɔ bamanankan na,
185 "Mɔgɔ fobaga ka fisa n'i yɛrɛ ye."

  • fobaga = greeter
  • fisa = better

186 "Mɔgɔ min b'i fo, o ka fisa n'i ye."
187 Ayiwa! An kɔni ye fɛn caman lɔn bi.
188 An fɛn caman kalan, ka sɔrɔ ka lɔnni sɔrɔ olu la.
189 Mɔgɔ dɔw y'a fɔ ko foli ka kan ka kɛ tan.
190 Dɔw y'a fɔ ko à ka kan ka kɛ tan.
191 Mais o bɛɛ la, an y'a faamu ko mɔgɔ ni foli ka kan.

  • Mɔgɔ ni foli ka kan = People "deserve" greetings (Lit. "People and greetings are equal/equivalents") 192 N'i ma mɔgɔ fo. O kɔrɔ le ko i m'o tigi bonya.
    193 Ɔ, o la, mɔgɔ t'i fana bonya.
    194 Donc, ne kɔni, n bɛ se ka min fɔ sisan,
    195 o le ye ko ne b'a fora kosɛbɛ k'aw waleɲumandɔn.
    196 K'an bɛn waati wɛrɛ la! A ni ce!

Comprehension Questions

  1. Ɲininkaliba min bɛ Coleman bolo, o ye jumɛn ye?

  2. Mɔgɔw minnu kumana, olu hakili la, munna foli jɔyɔrɔ ka bon Mali la?

  3. Foliw tubabula ani foliw farafinna, mɔgɔw b'u suma ɲɔgɔn ma cogo di?

  4. Mun de bɛ kɛ n'i ma mɔgɔ fo Mali la?

  5.  Foliw bɛ mun kɛ adamadenya cɛsiraw la?

  6. Silamɛya nɔ ye mun ye foli laada la Mali la?

  7. "Salaam aleykum" kɔrɔ ko di? Munna mɔgɔ caman b'u fisaya ni foli wɛrɛw ye?

  8. Masaw bɛ u denw kalan folikɛcogo la di?

  9. Foli ni bonya sirila ɲɔgɔn na cogo di?

  10. Kuma jumɛn bɛ fɔ foli kan bamanankan na?